Usługi zaufania: 8 prognoz na 2021

Co dalej z e-podpisem, elektroniczną pieczęcią i cyfrową administracją? Sprawdź prognozy rozwoju dla rynku usług zaufania w 2021 roku!

Rok 2020 był przełomem dla niejednej firmy, przyniósł zmiany w modelu pracy, sprzedaży i świadczenia usług oraz przyspieszył ich cyfryzację. Przełamał również wiele barier – organizacyjnych i mentalnych – przed prowadzeniem biznesu bez papieru. Znaczącą rolę w tej transformacji odegrały usługi zaufania, które zwiększyły siłę oddziaływania na biznes, administrację i codzienne życie obywateli. Dlatego warto śledzić kierunki ich rozwoju.

1. Podpis elektroniczny przenosi się do chmury

Fizyczne karty kryptograficzne i tokeny przechowujące certyfikaty elektroniczne, w tym certyfikaty podpisu kwalifikowanego, ustąpią miejsca rozwiązaniom w chmurze, która oferuje wygodę, mobilność i dostęp tu i teraz.

Mimo, że pierwszy polski chmurowy kwalifikowany podpis elektroniczny – SimplySign jest dostępny w Certum już od kilku lat, dopiero obecnie staje się rozwiązaniem dominującym, które zostało docenione przez klientów. W szczytowym momencie lockdownu zainteresowanie tym narzędziem było 600 proc. wyższe niż rok wcześniej.

Podobnie trendy dostrzega się na świecie, gdzie kolejne organizacje przystępują do Adobe Cloud Signature Consortium, którego celem jest rozwijanie m.in. bezpiecznych standardów podpisu kwalifikowanego w chmurze. Należy do niego również Asseco Data Systems.

2. E-doręczenia uzupełnią lukę

E-doręczenia to kolejna usługa zdefiniowana w Rozporządzeniu eIDAS, która zostanie w 2021 roku wdrożona w Polsce. Umożliwi odbieranie pism urzędowych w postaci elektronicznej, eliminując papierową postać tych dokumentów. Do tej pory rezygnacja z nich nie była możliwa.

Obowiązkowe posiadanie adresu do doręczeń elektronicznych w pierwszej kolejności będzie dotyczyć administracji i biznesu. Indywidualni użytkownicy będą mogli z tego rozwiązania skorzystać dobrowolnie.

Prowadzenie skrzynek odbiorczych spoczywa na Poczcie Polskiej, jako operatorze krajowym. Możliwość dołączania komercyjnych podmiotów zapewni większą konkurencyjność oferty. Z sąsiadów Polski usługę kwalifikowanego e-doręczenia mają już Niemcy.

3. Co ze zdalnym potwierdzaniem tożsamości?

Rosnąca w ostatnim czasie skala pracy zdalnej wymaga zastosowania odpowiednich metod weryfikacji tożsamości online. Uzyskanie potwierdzenia tożsamości czy wystawienie niekwalifikowanych podpisów bez wychodzenia z domu nie stanowi już problemu.

Niestety w przypadku elektronicznych podpisów kwalifikowanych, mimo odpowiednich regulacji na poziomie europejskim, brak właściwego prawa w krajach członkowskich uniemożliwia ich wydawanie w pełni cyfrowym procesie.

Dla przykładu w Polsce wciąż nie możemy przeprowadzić weryfikacji zdalnej z wykorzystaniem połączenia wideo, natomiast we Włoszech nie ma z tym problemu i jest to zgodne z krajowymi przepisami.

Funkcjonalność i skuteczność elektronicznego obiegu dokumentów wymaga, żeby całość aktywności mogła mieć postać cyfrową. Widać tutaj, że mimo jednorodnego Rozporządzenia eIDAS krajowe wdrożenia potrafią się od siebie mocno różnić.

4. Walidacja i konserwacja – na to czekamy

Kwalifikowana walidacja to usługa, która potwierdza autentyczność podpisu elektronicznego i pieczęci elektronicznej na dokumencie cyfrowym, stanowiąc gwarancje, że dokument nie został zmieniony.

Kwalifikowana konserwacja natomiast, umożliwia przedłużenie technicznych możliwości weryfikacji podpisu elektronicznego i pieczęci elektronicznej, tym samym zapewniając ich wartość dowodową (prawną) w długim okresie czasu. Połączenie obu tych usług stanowi uzupełnienie całego cyklu życia dokumentu elektronicznego, rozpoczynającego się od momentu złożenia e-podpisu po archiwizację w długim czasie z zapewnieniem pełnego bezpieczeństwa.

Mimo, że kwalifikowana usługa konserwacji nie jest jeszcze dostępna na polskim rynku, mocno odczuwalna jest jej potrzeba, która spowoduje, że luka ta w niedługim czasie zostanie uzupełniona.

5. Kwalifikowany certyfikat będzie trzymać się mocno

Wśród wielu nowych rozwiązań elektronicznego podpisu, swoją pozycję obroniły rozwiązania kwalifikowane, które w Polsce i całej UE pełnią alternatywę dla podpisu odręcznego o najwyższym poziomie wiarygodności. W ubiegłym roku liczba certyfikatów kwalifikowanych w naszym kraju wzrosła o blisko 20%.

Z kolei globalne firmy z rynku e-podpisu, chcące spełnić wymagania rozporządzenia UE w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania – eIDAS, tworzą lub przejmują lokalne kwalifikowane centra certyfikacji na terenie Unii Europejskiej np. holenderski QuoVadis przejęty przez amerykański Digicert. Świadczy to o niesłabnącym znaczeniu usług kwalifikowanych.

6. Biznes wybierze: e-podpis na lata lub do jednorazowego użycia

Wraz z rosnącą popularnością podpisu elektronicznego zaawansowanego i kwalifikowanego pojawia się pytanie o okres jego ważności. Czy ma być wydany na lata, a może tylko do jednorazowego użycia?

Na rynku dostępna jest opcja podpisów generowanych „w locie” (ang. on the fly signatures), które służą do jednorazowego sygnowania dokumentu. Dotyczy to głównie podpisów zaawansowanych, ale taka możliwość pojawia się coraz częściej również w przypadku podpisu kwalifikowanego.

Możemy obserwować pewną elastyczność rynku, który z jednej strony zapewnia coraz dłuższe okresy ważności certyfikatów kwalifikowanych, a z drugiej opcje odpowiadające na indywidualne potrzeby. To swoista personalizacja rozwiązań będzie kluczem dla rozwoju usług zaufania, które z mocno „pudełkowych” ofert będą coraz częściej rozwiązaniami „szytymi na miarę”.

7. Najlepsze połączenie – automatyzacja z pieczęcią

W przypadku wystawiania dokumentów elektronicznych na dużą skalę warto skorzystać z kwalifikowanej pieczęci elektronicznej. Jest to w pełni automatyczna, nieangażująca człowieka, metoda sygnowania e-dokumentu. Jej zastosowanie pozwala osiągnąć maksymalną optymalizację obiegu dokumentów i wynikające z niej korzyści dla organizacji.

W ostatnim czasie mieliśmy w polskim ustawodawstwie wiele przykładów, gdzie w zapisach uzupełniano dotychczasowe dostępne sposoby elektronicznego wystawienia dokumentów, właśnie o e-pieczęć, która jest wykorzystywana m.in. do potwierdzenia danych ubezpieczonego na dokumentach z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

8. Jeszcze bardziej powszechna e-administracja

…

Pandemia „wymusiła” na rządach rozwój e-administracji. Kraje takie jak Dania czy Holandia mają zdecydowanie ułatwione zadanie, ponieważ powszechność tamtejszych systemów e-tożsamości przekracza odpowiednio 80 i 90%.

Polska administracja ma do odrobienia znaczący dystans do liderów i będzie musiała poświęcić więcej wysiłku, aby odpowiednio poinformować i zachęcić tych obywateli, którzy jeszcze są przywiązani do tradycyjnych urzędów, ale trend jest obiecujący. W styczniu br. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów poinformowała, że osiągnęliśmy już liczbę 9 mln aktywnych profili zaufanych. Dla porównania trzy lata temu z rozwiązania korzystało 1,4 mln użytkowników.

Warto podkreślić, że polska administracja wykazała zdolność szybkiej adaptacji do pandemicznych warunków. Przykładem jest możliwość założenia tymczasowego profilu zaufanego podczas rozmowy wideo z urzędnikiem.

Usługi zaufania w dalszej perspektywie

Komisja Europejska podjęła kwestię weryfikacji założeń eIDAS i w ub.r. rozpoczęła konsultacje w tym zakresie. Biorąc pod uwagę kontekst wyzwań w pandemii na pewno możemy zakładać, że pojawią się zmiany mające na celu ułatwienie dostępu do usług zaufania przy jednoczesnym ujednoliceniu zasad i zapewnieniu w dalszym czasie odpowiednich opcji bezpieczeństwa.

Wpływ na rozwój cyfrowy, na poziomie całej Europy, może mieć również zatwierdzony w tym roku, przez Komisję Europejską, Parlament Europejski oraz szefów państw UE, Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności. Jego celem jest pomoc w naprawieniu szkód gospodarczych i społecznych, jakie wyrządziła pandemia koronawirusa.

Jednym z filarów projektu jest „transformacja cyfrowa”, a do końca kwietnia poszczególne kraje członkowskie mają za zadanie przedstawić plan naprawczy w obrębie swojego kraju. Projekt przewiduje największy pakiet środków, jaki został dotychczas sfinansowany z unijnego budżetu. Łączna kwota 1,8 bln euro pomoże odbudować gospodarkę Europy po kryzysie wywołanym COVID-19. Nowa Europa ma być bardziej przyjazna dla środowiska, bardziej cyfrowa i odporniejsza na kryzysy.

8 prognoz dla rynku usług zaufania w 2021 roku przygotowała dla serwisu #BiznesBezPapieru Ewelina Chudy, Kierownik Zespołu Zarządzania Produktami, Asseco Data Systems.

Zobacz także:

• 4 najważniejsze powody, aby prowadzić biznes bez papieru
• Twoja firma bardziej „paperless” w 6 prostych krokach
• Dlaczego rok 2020 był przełomem dla cyfryzacji i rynku usług zaufania?

Jeżeli planujesz lub prowadzisz cyfryzację organizacji, zapisz się na newsletter #BiznesBezPapieru, a otrzymasz od nas analizy, poradniki i case studies.